Dopuszczenie pracownika do wykonywania obowiązków zawodowych bez przeprowadzenia szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub bez posiadania aktualnego badania medycyny pracy stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku jest wykroczeniem przeciwko prawom pracowniczym, ponieważ naraża pracownika na ryzyko utraty zdrowia lub życia. Wykroczenie zagrożone jest karą grzywny lub nawet karą pozbawienia wolności do lat 3. A na podstawie kodeksu cywilnego, na pracodawcy, który nie zadbał o przeprowadzenie badań medycyny pracy, ciąży odpowiedzialność odszkodowawcza w razie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Ponadto uważa się, że już samo dopuszczenie nieprzeszkolonych i nieprzebadanych osób do wykonywania pracy stanowi przyczynę powstawania wypadków przy pracy.
Jednakże w związku z Covid-19 część obowiązków wynikających z przepisów BHP uległa tymczasowemu wstrzymaniu lub modyfikacji na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Do zawieszonych obowiązków należy m.in. wykonywanie okresowych badań medycyny pracy, okresowych szkoleń z zakresu BHP oraz okresowych badań lekarskich i psychologicznych kierowców zawodowych. Zmiana przepisów zezwala za przeprowadzenie wstępnego lub kontrolnego badania i wydanie orzeczenia stwierdzającego brak przeciwwskazań do podjęcia pracy przez lekarza innego niż lekarz medycyny pracy i bez konieczności podpisywania z nim umowy na świadczenie usług na rzecz pracowników. Ponadto badania te mogą zostać przeprowadzone za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Również wstępne szkolenia w dziedzinie BHP możliwe są do przeprowadzenia za pośrednictwem Internetu, z wyjątkiem niektórych instruktaży stanowiskowych (stanowiska robocze, stanowiska narażone na działanie czynników niebezpiecznych, uczniowie odbywający naukę zawodu i studenci na praktykach studenckich).
Najnowsze zmiany przepisów dotyczące sposobu i terminu wykonywania badań lekarskich i szkoleń BHP zostały wprowadzone w grudniu 2020 roku poprzez dokonanie modyfikacji w art. 12a Ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tzw. ustawa covidowa). Przepis ten pozwala na zawieszenie badań i szkoleń okresowych w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Jednocześnie obowiązek ten musi zostać spełniony niezwłocznie po odwołaniu danego stanu. Nowelizacja ustawy wydłuża maksymalny termin na wykonanie zawieszonych obowiązków z 60 do 180 dni po ustaniu stanu zagrożenia lub stanu epidemii.

Autor: Aneta Prostak-Motyl