Stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 został wprowadzony na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20.03.2020 r. i trwał w Polsce do 15.05.2022 r.

Od 16 maja 2022 roku stan epidemii został przekształcony w stan zagrożenia epidemicznego, który z kolei został ogłoszony do 31.03.2023. Coraz więcej mówi się o tym, że nie zostanie on przedłużony na kolejne okresy. Na dzień dzisiejszy planujemy, że wraz z końcem sezonu infekcyjnego powinien się skończyć stan zagrożenia epidemicznego w kraju – informuje rzecznik Ministerstwa Zdrowia w wywiadzie.

W czasie trwania epidemii i późniejszego stanu zagrożenia epidemicznego pracodawcy zostali tymczasowo zwolnieni z wykonywania niektórych obowiązków, uzyskali nowe przywileje, a ważność części dokumentów została wydłużona. Zmiany w przepisach związanych z badaniami i szkoleniami pracowników szczegółowo omówiliśmy na początku pandemii, można je sobie przypomnieć TUTAJ.

Badania medycyny pracy

Na podstawie przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii zawieszono konieczność wykonywania niektórych badań pracowniczych:

• badań okresowych pracowników, którym podlegają na podstawie art. 229 § 2 zdanie pierwsze ustawy Kodeks pracy),
• wydawania przez pracodawcę skierowań na badania okresowe na podstawie art. 229 § 4a Kodeksu pracy),
• badań okresowych po zaprzestaniu pracy w kontakcie z substancjami i czynnikami rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi lub po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami na podstawie art. 229 § 5 Kodeksu pracy).

Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego.

Na czas epidemii i zagrożenia epidemicznego zwolniono z wykonywania badań wstępnych pracowników na stanowiskach administracyjno-biurowych, pod warunkiem że posiadają oni ważne orzeczenia lekarskie z poprzedniego miejsca pracy. Osoby zatrudniane na innych stanowiskach nie muszą wykonywać badań wstępnych, jeśli są przyjmowane do pracy w tej samej firmie na to samo stanowisko w ciągu 180 dni od rozwiązania poprzedniego stosunku pracy. Ta sama zasada dotyczy podejmowania pracy w innym zakładzie na analogicznym stanowisku. Zwolnienie nie ma zastosowania do prac szczególnie niebezpiecznych.

W przypadku braku dostępności lekarza medycyny pracy badania wstępne i kontrolne mogą zostać przeprowadzone poza przychodnią, z którą firma ma podpisaną umowę. Co w czasem przedcovidowych było naruszeniem przepisów. Szerzej na temat umów z przychodnią medycyny pracy pisaliśmy TUTAJ. Co więcej badania może przeprowadzić nawet lekarz innej specjalizacji, w tym lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Takie orzeczenia zachowują ważność do 180 dni po ustaniu stanu zagrożenia.

Urlopy pracownicze i praca zdalna

Pracodawca nabył prawo do jednostronnego udzielenia zaległego urlopu wypoczynkowego w wymiarze maksymalnie 30 dni. Oznacza to, że pracodawcy bez wniosku ze strony pracowników oraz z pominięciem przyjętego w zakładzie pracy planu urlopowego mogli wyznaczyć termin wykorzystania dni urlopowych. Takie polecenie jest dla pracownika wiążące i nie może mu się on  przeciwwstawić. Uprawnienie utraci moc z chwilą zakończenia stanu zagrożenia epidemicznego.

W czasie epidemii na popularności zyskała praca zdalna, która dotychczas nie miała swoich regulacji w kodeksie pracy. W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawcy mogą zlecić podwładnym wykonywanie pracy w formie zdalnej. Przywilej ten obowiązuje w okresie epidemii, stanu zagrożenia oraz 3 miesiące po ich odwołaniu.

Szkolenia BHP

Epidemia wprowadziła możliwość przeprowadzenia wstępnych szkoleń BHP, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego, w całości za pośrednictwem Internetu. Możliwość taka istnieje w okresie obowiązywania stanu zagrożenia. Natomiast szkolenia okresowe, których termin wykonania przypada na czas epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego mogą zostać wykonane dopiero po zniesieniu obu stanów. Na okresowe przeszkolenie swoich pracowników zakłady pracy mają najwyżej 60 dni od zakończenia stanu zagrożenia. Na temat ogólnych zasad i terminów odbywania szkoleń BHP pisaliśmy TUTAJ.

autor: Aneta Prostak-Motyl